اهمیت فیبرونکتین در تکوین، ترمیم و درمان: مقاله مروری

فیبرونکتین یک جزو ضروری و موجود در ماتریکس خارج سلولی است. نقش آن به عنوان تنظیم کننده فعالیت های سلولی و یک داربست مهم پروتیینی برای حفظ بافت است. در واقع فیبرونکتین یک گلیکوپروتیین دایمر پیوست شده دی سولفیدی با ضریب رسوب حدود s 13 و جرم مولکولی 440 کیلو دالتون است که در بسیاری از ماتریکس های خارج سلولی و در پلاسما با غلظتی در حدود µg/ml 300 وجود دارد که در طول ترمیم بافت های بدن در یک سری از مراحل به شدت تنظیم شده عمل می کند تا اینکه به سرعت بافت آسیب دیده را بازسازی کند. همچنین فیبرونکتین دارای دُمین هایی برای پیوند به سایر اجزای ماتریکس خارج سلولی است. در پژوهش حاضر نقش های مهم فیبرونکتین در فرایندهای تکوین، ترمیم به ویژه در سیستم عصبی و درمان برخی بیماری ها مرور شده است. مطالعه حاضر با استفاده از پایگاه های داده ی pubmed، ncbi، elsevier، ebsco و nature به بررسی 77 مقاله منتشر شده پرداخته است تا عملکردهای کلیدی و مهم فیبرونکتین را در سیستم های بیولوژیکی شرح دهد. پژوهش های انجام شده فراوان نشان داده اند که فیبرونکتین دارای نقش های گوناگونی از جمله چسبندگی سلولی، تمایز جنینی، گردهم آوری ماده ی زمینه ی برون سلولی، پیوند و رشد سلولی، تغییر شکل و مهاجرت سلولی می باشد که هر یک از نقش های آن به محل فعالیت فیبرونکتین بستگی دارد. با توجه به اهمیت فیبرونکتین در ایجاد چسبندگی سلول های سرطانی به لامینای پایه و روند گسترش نئوپلاسم، ترمیم بافت و همچنین تشکیل ماتریکس خارج سلولی، شناسایی بهتر ویژگی ها و عملکردهای فیزیولوژیک فیبرونکتین موجود در بافت ها و مایعات بیولوژیک بدن موجودات زنده می تواند درک بهتری از مکانیسم های فیزیولوژیکی و پاتوفیزیولوژیکی اثرات متقابل سلول ها بر یکدیگر را فراهم آورده و راهکارهای جدیدی را برای درمان بسیاری از بیماری ها بگشاید.